Nie mów drugiemu, co Tobie niemiłe - o trudnych pytaniach przy stole i jak sobie z nimi radzić
Okres świąt kojarzy się z bliskością, radością i odpoczynkiem. Ale dla wielu osób to również okres stresu związanego z interakcjami społecznymi – zwłaszcza z tymi, które odbywają się w rodzinnej atmosferze, gdzie obowiązują pewne schematy i oczekiwania. Pojawiają się pytania i komentarze, które – choć wypowiedziane pozornie z troską – mogą być dla odbiorcy przytłaczające: „Kiedy ślub?”, „Kiedy dzieci?”, „Co z tą nową pracą?”, „Skończysz w końcu te studia?”.
Dla wielu osób z pokolenia rodziców czy dziadków pytanie „Kiedy ślub?” to wyraz troski, a nie wścibstwa (choć oczywiście nie zawsze). Tak rozumiana bliskość bywa próbą utrzymania kontaktu i budowania relacji – tyle że w sposób, który nie uwzględnia potrzeb drugiej strony. Dochodzą do tego także społeczne skrypty, czyli przekonania o tym, że życie powinno toczyć się według określonej kolejności: edukacja, praca, związek, dzieci. Inne wybory – np. brak planów na założenie rodziny czy zmiana ścieżki zawodowej – mogą być odbierane jako coś dziwnego. Pytania tego typu bywają też formą projekcji, czyli nieświadomego odnoszenia życia innych do własnych doświadczeń. W takiej sytuacji rozmówca może nie zauważać indywidualności drugiej osoby i oceniać jej decyzje przez pryzmat swoich własnych.
Złe intencje? Niekoniecznie. Warto podkreślić, że takie pytania często nie wynikają ze złej woli. Zwykle są efektem niewiedzy, braku refleksji lub potrzeby poczucia kontroli – bo niepewność i różnorodność ludzkich ścieżek bywają trudne do przyjęcia. Nie oznacza to jednak, że trzeba je akceptować bez zastrzeżeń. Warto przygotować się na nie z wyprzedzeniem, by zadbać o własny komfort psychiczny.
Co możesz zrobić, żeby zadbać o siebie? Nie trzeba mieć gotowych odpowiedzi na każde trudne pytanie. Wystarczy wiedzieć, czego
chcemy unikać i na jakie tematy nie mamy ochoty rozmawiać. Świadomość swoich granic to pierwszy krok do tego, by je skutecznie chronić. Gdy czujemy, że ktoś je przekracza, warto zareagować spokojnie, np. mówiąc: „Dziękuję za troskę, ale nie chcę teraz o tym rozmawiać”. Pomocna może być też technika „zdartej płyty” – powtarzanie tej samej odpowiedzi bez tłumaczenia się. Jeśli rozmówca nie przyjmuje komunikatu za pierwszym razem, jego powtórzenie daje jasny sygnał: to granica, której nie warto przekraczać.
Troska o własne emocje nie jest egoizmem. Możesz wyjść na chwilę, zmienić temat, poprosić bliską osobę o wsparcie lub po prostu nie odpowiadać. Nie musisz się tłumaczyć. Nie jesteś zobowiązany(-a) do tego, by każda rozmowa była miła – szczególnie jeśli odbywa się Twoim kosztem. W psychologii mówimy o regulacji emocji – to umiejętność świadomego zarządzania swoimi reakcjami. Praktykowana regularnie, wpływa pozytywnie na samopoczucie i relacje z innymi.
Okres świąteczno-noworoczny to nie egzamin. Nie musisz nikomu nic udowadniać. Twoje wybory, Twoje tempo i Twoje decyzje – to wszystko należy do Ciebie. Pytania, które Cię ranią, nie muszą determinować Twojego nastroju ani samooceny. Masz prawo zadbać o siebie tak, jak dbasz o innych. Bo relacje są ważne – ale tylko wtedy, gdy nie odbywają się kosztem Twojego spokoju.
