Każde zadanie i każdy problem można rozwiązać na wiele sposobów. Moja fascynacja tego typu sposobem myślenia i działania przybrała na sile, gdy wiele lat temu zaczęłam pracę jako asystentka w katedrze pedagogiki twórczości. Wówczas, zagłębiając się w wiedzę ściśle naukową, mogłam poznać tajniki takiego procesu myślenia.
Jak to działa?
Kreatywność (twórczość) jest bezpośrednio związana z myśleniem dywergencyjnym (wg. J.P Guilforda) , czyli takim, w którym dopuszcza się więcej możliwości rozwiązania problemu. To daje nam możliwość spojrzenia na ów problem z różnych stron. Natomiast myślenie konwergencyjne zakłada istnienie tylko jednego słusznego i prawidłowego rozwiązania.
Myśli pozytywne, negatywne a może obiektywne?
Pierwsze książki, jakie przeczytałam na temat kreatywności, były autorstwa Edwarda de Bono. Dzięki nim poznałam koncepcję 6 kapeluszy myślowych. Ten sposób rozwiązywania problemów jest wykorzystywany do dziś. Uczy kreatywnego działania, ale także pozwala na generowanie i uporządkowywanie różnych myśli.
Często zarzuca się kreatywnym osobom, że są zbyt pozytywnie nastawione do życia, nie widzą barier i ograniczeń. Kapelusze myślowe De Bono pozwalają zarówno na optymizm, jak i pesymizm, a wszystko po to, by dotrzeć do obiektywnego podsumowania.
Gdy podczas rozwiązywania problemu pojawia się w głowie bałagan i gonitwa myśli, wówczas warto go uporządkować przyjmując 6 różnych spojrzeń na ten sam problem. Odzwierciedleniem tych różnych perspektyw są następujące kapelusze:
- biały kapelusz (neutralność i obiektywizm) – podajemy czyste fakty, takie jakie są, w krótkiej formie
- czerwony kapelusz (emocjonalność) – ukazujemy wszystkie swoje myśli, uczucia, przeczucia i emocje, zarówno te pozytywne, jak i negatywne
- żółty kapelusz (optymizm) – poszukujemy wyłącznie korzyści, zalet i dobrych stron konkretnego rozwiązania
- czarny kapelusz (pesymizm) – widzimy wszystko negatywnie, wytykamy wady, błędy, ryzyko i zagrożenia
- zielony kapelusz (rozwój) – szukamy nowych, twórczych rozwiązań, generujemy oryginalne pomysły
- niebieski kapelusz (obiektywizm) – to ostatni sposób myślenia będący podsumowaniem, z dystansem i opanowaniem.
Kapelusze, które zakładamy na głowę, aby przyjąć konkretny styl myślenia, możemy zamienić na to, czym akurat dysponujemy. Mogą to być na przykład na kolorowe kartki papieru. Ja podczas wykładów i warsztatów z kreatywności zakładam po kolei 6 różnych marynarek adekwatnych do kolorów – stylów myślenia i rozwiązywania problemów.
Po co mi ten kapelusz?
Kapelusze myślowe dają szansę „wybicia się” kreatywności przy równoczesnym uwzględnieniu optymistycznego i pesymistycznego wariantu. Takie uporządkowanie problemu, czyli przejście kolejnych etapów symbolizowanych przez 6 kapeluszy, może stać naszą wewnętrzną procedurą poszukiwania rozwiązań. Przymierz kapelusze i sprawdź, czy Ci pasują.
